Apa Itu IBS dalam Pembinaan? Jenis dan Kelebihan

Apa itu IBS dalam pembinaan sering menjadi persoalan bagi mereka yang ingin memahami bagaimana kaedah moden mampu mempercepatkan projek tanpa menjejaskan kualiti.

Dalam dunia pembinaan hari ini, teknologi ini memainkan peranan penting bagi mengatasi cabaran kos tinggi, kekurangan tenaga kerja mahir dan ketidakcekapan kerja tapak.

Memahami apa itu IBS dalam pembinaan membolehkan pemaju, kontraktor dan pelajar kejuruteraan mengenal pasti jenis sistem yang sesuai serta manfaatnya terhadap projek sebenar.

Dengan pendekatan yang tersusun, penjelasan ini akan membantu anda membuat keputusan lebih yakin dalam merancang atau melaksanakan kerja binaan secara efisien dan mampan.

Apa Itu IBS dalam Pembinaan?

Dalam dunia pembinaan moden di Malaysia, apa itu IBS dalam pembinaan menjadi persoalan utama bagi ramai individu yang terlibat dalam bidang kejuruteraan, senibina dan pembangunan hartanah.

Sistem Binaan Berindustri (IBS) merujuk kepada satu kaedah pembinaan inovatif yang menggunakan komponen yang telah dipra-buat di kilang, kemudian dipasang terus di tapak bina.

Kaedah ini bukan sahaja mempercepatkan proses pembinaan, malah mampu mengurangkan pembaziran bahan dan meningkatkan mutu kerja.

Definisi

Untuk memahami sepenuhnya apa itu IBS dalam pembinaan, anda perlu tahu bahawa IBS ialah singkatan kepada Industrialised Building System.

Ini ialah satu pendekatan pembinaan yang melibatkan penghasilan komponen struktur seperti dinding, tiang, rasuk dan lantai dalam persekitaran terkawal, biasanya di kilang sebelum dihantar ke tapak pembinaan untuk pemasangan.

IBS memberikan kelebihan dari segi kawalan mutu, kecekapan masa dan pengurangan kebergantungan kepada buruh asing.

Di Malaysia, pendekatan ini disokong kuat oleh CIDB (Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan) yang turut memperkenalkan sistem penilaian skor IBS untuk memantau tahap penggunaan teknologi ini dalam projek tempatan.

Dengan itu, apa itu IBS dalam pembinaan bukan sahaja merujuk kepada satu kaedah, tetapi juga satu transformasi dalam budaya pembinaan negara yang menekankan standardisasi, kualiti dan keberkesanan pelaksanaan.

Jom Baca: Konkrit Bertetulang, Reka Bentuk dan Aplikasi

Sejarah dan Perkembangan

Sejarah apa itu IBS dalam pembinaan di Malaysia bermula seawal tahun 1964 apabila projek perumahan Flat Pekeliling di Kuala Lumpur menggunakan sistem pra-tuang sebagai inisiatif perintis.

Pada tahun berikutnya, projek kos rendah di Jalan Rifle Range, Pulau Pinang turut menggunakan pendekatan yang sama.

Dari sinilah bermulanya inisiatif kerajaan untuk memperluas penggunaan IBS melalui pelbagai dasar dan insentif. CIDB kemudiannya melancarkan Pelan Induk IBS dengan objektif utama meningkatkan produktiviti industri binaan melalui penggunaan teknologi ini.

Hari ini, IBS digunakan secara meluas dalam projek kerajaan dan swasta, termasuk rumah mampu milik, bangunan sekolah, hospital serta pusat beli-belah.

Perkembangan ini menunjukkan bahawa persoalan apa itu IBS dalam pembinaan bukan lagi perkara baru, malah menjadi asas penting dalam pelan pembangunan nasional yang lebih mampan dan efisien.

Jenis Sistem IBS di Malaysia

Dalam memahami secara mendalam apa itu IBS dalam pembinaan, anda juga perlu mengetahui bahawa terdapat beberapa jenis sistem yang digunakan dalam pendekatan IBS.

Setiap jenis sistem mempunyai aplikasi dan kelebihan tersendiri bergantung kepada jenis projek dan keperluan struktur binaan.

Di Malaysia, sistem-sistem ini telah digunakan secara meluas dalam sektor awam dan swasta bagi memenuhi standard pembinaan moden yang lebih cepat dan berkualiti.

Jenis-jenis sistem IBS di Malaysia merangkumi:

1. Sistem Konkrit Pra-Tuang

Salah satu komponen penting dalam IBS ialah sistem konkrit pra-tuang. Sistem ini merangkumi elemen konkrit seperti tiang, rasuk, dinding dan lantai yang dibentuk dan diawet di kilang sebelum dihantar ke tapak pembinaan untuk pemasangan.

Sistem ini sangat popular kerana:

• Mempercepatkan tempoh pembinaan.
• Menjamin kualiti yang konsisten kerana pengeluaran dilakukan dalam persekitaran terkawal.
• Mengurangkan kos buruh kerana kurang kerja konkrit yang dilakukan di tapak.

Sistem konkrit pra-tuang sering digunakan dalam pembinaan bangunan bertingkat, rumah mampu milik, serta projek komersial seperti pasar raya dan hospital.

Ia turut membantu mengurangkan gangguan bunyi dan habuk di tapak bina, menjadikannya lebih mesra alam sekitar.

Dengan pelaksanaan sistem ini, industri pembinaan di Malaysia menunjukkan perubahan signifikan dalam menjawab persoalan apa itu IBS dalam pembinaan secara praktikal dan berimpak tinggi.

2. Sistem Kerangka Keluli

Sistem kerangka keluli juga merupakan salah satu jawapan teknikal kepada apa itu IBS dalam pembinaan di peringkat struktur bangunan.

Ia menggunakan elemen keluli seperti kolum, beam dan rangka atap yang dihasilkan di kilang dan dipasang di tapak bina dengan kaedah penyambungan khusus seperti bolt atau kimpalan.

Kelebihan sistem ini termasuk:

• Ketahanan tinggi terhadap beban struktur.
• Sesuai untuk bangunan tinggi dan reka bentuk kompleks.
• Pemasangan cepat dan bersih di tapak bina.

Sistem ini banyak digunakan dalam pembinaan gudang, lapangan terbang, pusat konvensyen, serta bangunan pejabat yang menekankan daya tahan dan fleksibiliti struktur.

Penggunaan kerangka keluli dalam IBS mencerminkan kemajuan teknologi tempatan dalam mencapai pembinaan berkualiti tinggi, sejajar dengan matlamat penggunaan IBS di Malaysia.

Sistem ini jelas menggambarkan bagaimana apa itu IBS dalam pembinaan merangkumi pelbagai pendekatan teknikal yang boleh disesuaikan mengikut keperluan projek.

3. Sistem Acuan Kekal dan Acuan Bergerak

Untuk melengkapkan pemahaman tentang apa itu IBS dalam pembinaan, sistem acuan turut memainkan peranan penting. Sistem ini terbahagi kepada dua, acuan kekal dan acuan bergerak.

1. Acuan kekal (permanent formwork):
   • Digunakan sebagai sebahagian daripada struktur konkrit.
   • Kekal berada dalam elemen selepas konkrit dituangkan.
   • Menjimatkan masa kerja acuan dan mengurangkan pembaziran.
2. Acuan bergerak (reusable formwork):
   • Digunakan berulang kali dan dipindahkan dari satu bahagian ke bahagian lain.
   • Lebih sesuai untuk projek besar-besaran seperti terowong dan jambatan.

Kedua-dua jenis ini membantu mempercepatkan kerja konkrit serta menjadikan kerja tapak lebih kemas dan teratur.

Penggunaan sistem acuan dalam IBS menambah baik tahap kecekapan dan keselamatan tapak pembinaan. Ini menjadikan komponen ini sebagai jawapan penting dalam memahami apa itu IBS dalam pembinaan dari sudut pelaksanaan sebenar.

Sila Baca: Cara Beli Tanah Lot Banglo di Malaysia

Kelebihan Penggunaan IBS

Penggunaan teknologi IBS membawa pelbagai kelebihan yang ketara dalam industri pembinaan Malaysia.

Pendekatan ini bukan sahaja membantu mempercepatkan proses pembinaan, malah turut menyumbang kepada peningkatan mutu kerja dan pengurangan kesan negatif terhadap alam sekitar.

Ramai pemaju kini beralih kepada sistem ini sebagai solusi jangka panjang yang lebih mampan dan efisien dalam pengurusan tapak bina. Berikut ialah kelebihan penggunaan IBS dalam industri pembinaan:

1. Meningkatkan Produktiviti dan Kecekapan

Salah satu kelebihan paling ketara apabila menggunakan IBS ialah peningkatan dalam produktiviti kerja dan kecekapan keseluruhan projek.

Ini berlaku kerana kebanyakan komponen struktur bangunan telah dipra-siapkan di kilang, membolehkan kerja pemasangan dijalankan dengan lebih pantas dan sistematik. Manfaat produktiviti ini termasuk:

• Mengurangkan tempoh pembinaan sehingga 30% berbanding kaedah konvensional.
• Memudahkan pengurusan sumber manusia dengan bilangan pekerja lebih sedikit di tapak.
• Meminimumkan risiko kelewatan akibat faktor cuaca kerana kebanyakan kerja dijalankan di kilang.

Pendekatan ini amat sesuai untuk projek berskala besar atau yang memerlukan tempoh siap yang ketat seperti perumahan mampu milik dan kemudahan awam.

Peningkatan kecekapan kerja ini mewujudkan persekitaran kerja yang lebih tersusun dan selamat, selari dengan sasaran pembangunan industri pembinaan negara.

2. Kualiti Pembinaan yang Lebih Baik

Kualiti pembinaan merupakan aspek kritikal dalam mana-mana projek, dan IBS membantu memastikan standard mutu yang lebih konsisten berbanding pembinaan konvensional.

Oleh kerana komponen IBS dihasilkan dalam persekitaran kilang yang terkawal, risiko kecacatan dapat dikurangkan dengan ketara. Antara kelebihan kualiti yang ditawarkan oleh sistem ini ialah:

• Tahap toleransi pengukuran yang lebih tepat.
• Kurang risiko rekahan atau kerosakan struktur selepas pemasangan.
• Kualiti kerja lebih seragam di seluruh projek.

Kelebihan ini menjadikan IBS pilihan yang ideal untuk projek kerajaan dan swasta yang mementingkan ketahanan serta keselamatan bangunan dalam jangka panjang. Ia juga membina keyakinan pengguna terhadap hasil akhir projek.

Melalui kawalan kualiti yang rapi, pemaju dapat menjimatkan kos pembaikan dan memastikan bangunan mencapai tahap spesifikasi yang ditetapkan tanpa kompromi.

3. Mesra Alam dan Mampan

Dalam era pembinaan moden yang semakin menekankan kelestarian, IBS turut membawa kelebihan dari sudut penjagaan alam sekitar.

Penggunaan sistem ini dapat membantu mengurangkan impak negatif terhadap persekitaran tapak pembinaan dan sumber semula jadi. Kesan positif kepada alam sekitar termasuk:

• Pengurangan sisa bahan binaan sehingga 50%.
• Kurang pencemaran bunyi dan debu di tapak bina.
• Kecekapan tenaga dalam penghasilan komponen dan penggunaan bahan yang boleh dikitar semula.

IBS juga menyokong prinsip binaan hijau dan boleh digabungkan dengan sistem seperti pensijilan GreenRE atau GBI (Green Building Index) di Malaysia.

Ini menjadikan pendekatan ini lebih bernilai bagi pemaju yang ingin memenuhi piawaian kelestarian atau menerima insentif kerajaan berkaitan pembangunan mampan.

Secara keseluruhan, penggunaan IBS bukan sahaja menjimatkan masa dan kos tetapi juga menyumbang kepada tanggungjawab sosial dan ekologi yang semakin penting dalam industri pembinaan masa kini.

Mari Baca: 3 Jenis Besi Tahan Panas di Malaysia

Cabaran dan Kekangan dalam Pelaksanaan IBS

Walaupun sistem IBS menawarkan pelbagai kelebihan dari segi kecekapan dan kualiti pembinaan, realitinya pelaksanaan teknologi ini juga tidak terlepas daripada beberapa cabaran.

Terdapat halangan teknikal, kewangan, dan budaya kerja yang memerlukan perhatian serius jika IBS mahu diterima secara meluas di seluruh sektor pembinaan Malaysia.

Cabaran dan kekangan dalam pelaksanaan IBS iaitu seperti:

1. Kos Permulaan Tinggi

Salah satu kekangan utama dalam pelaksanaan IBS ialah kos awal yang tinggi, terutamanya bagi syarikat kecil dan kontraktor tempatan.

Pelaburan besar diperlukan untuk menyediakan fasiliti kilang, mesin pembuatan, dan sistem logistik yang efisien bagi menyokong proses pra-pembuatan.

Antara komponen yang menyumbang kepada kos tinggi termasuk:

• Pembelian peralatan acuan keluli, kren, dan sistem sambungan.
• Kos latihan tenaga kerja bagi kemahiran teknikal khusus.
• Keperluan pembangunan reka bentuk yang tepat dan terperinci.

Selain itu, pemaju juga perlu mempertimbangkan risiko ketidaksesuaian sistem dengan jenis projek atau lokasi, yang boleh menyebabkan pembaziran atau perubahan besar pada peringkat reka bentuk.

Faktor ini sering menjadi sebab IBS kurang diguna pakai bagi projek berskala kecil atau bajet terhad.

Bagi mengatasi cabaran ini, kerajaan dan agensi seperti CIDB memainkan peranan penting dalam memberikan insentif atau kemudahan pinjaman bagi memudahkan peralihan ke arah penggunaan teknologi IBS.

2. Kekurangan Tenaga Kerja Terlatih

Satu lagi isu yang menjejaskan pelaksanaan IBS ialah kekurangan tenaga kerja tempatan yang mahir dalam aspek reka bentuk, penghasilan komponen, dan pemasangan di tapak.

Berbeza dengan pembinaan konvensional, IBS memerlukan tahap ketepatan dan kemahiran teknikal yang lebih tinggi.

Kelemahan ini dapat dilihat dalam:

• Kurangnya institusi latihan yang menawarkan kursus khusus berkaitan IBS.
• Jurang pengetahuan dalam perisian reka bentuk seperti BIM (Building Information Modelling).
• Ketergantungan kepada pekerja asing yang tidak diberi latihan IBS secara formal.

Tanpa tenaga kerja terlatih, risiko kesalahan pemasangan dan pembaziran bahan meningkat. Selain itu, kekurangan kepakaran turut melambatkan proses adaptasi terhadap sistem ini dalam kalangan pemain industri.

Untuk menangani isu ini, kerjasama antara institusi pendidikan, pemaju, dan CIDB sangat diperlukan bagi menyediakan latihan berstruktur, sijil kompetensi, dan laluan kerjaya dalam bidang IBS.

3. Penerimaan Pasaran dan Kesedaran

Walaupun IBS telah lama diperkenalkan, tahap penerimaan pasaran masih belum mencapai potensi sepenuhnya.

Sebilangan pemaju masih meragui fleksibiliti reka bentuk, kos keseluruhan, dan keberkesanan jangka panjang sistem ini. Malah, ada yang melihat IBS sebagai kurang sesuai untuk projek bukan berskala besar.

Beberapa faktor yang menyumbang kepada tahap kesedaran rendah termasuk:

• Kurangnya promosi atau pendedahan kepada kejayaan projek IBS.
• Persepsi bahawa IBS menyekat kreativiti dalam reka bentuk bangunan.
• Kurang pemahaman tentang manfaat jangka panjang dari sudut penyelenggaraan dan kualiti.

Meningkatkan kesedaran dalam kalangan pemilik bangunan, kontraktor dan konsultan adalah langkah penting bagi memacu penggunaan IBS.

Ini termasuk menunjukkan kajian kes kejayaan, menyediakan garis panduan praktikal, dan menggalakkan penyertaan dalam bengkel serta seminar berkaitan teknologi binaan moden.

Mari Baca: 5 Jenis Kecacatan Konkrit, Penyebab dan Pencegahan

Aplikasi IBS dalam Projek Pembinaan

Penggunaan IBS di Malaysia semakin meluas selari dengan usaha kerajaan untuk mempercepatkan pembangunan infrastruktur dan perumahan yang berkualiti.

Sistem ini bukan hanya digunakan dalam projek berskala besar, malah turut diaplikasikan dalam projek perumahan mampu milik dan institusi awam.

Melalui pendekatan ini, IBS membuktikan fleksibilitinya dalam memenuhi pelbagai keperluan reka bentuk dan jenis pembinaan. Berikut ialah aplikasi IBS dalam projek pembinaan:

Projek Perumahan Mampu Milik

Antara sektor paling aktif menggunakan IBS ialah pembangunan perumahan mampu milik. Dengan permintaan yang tinggi terhadap rumah berkualiti dan kos efektif, banyak projek perumahan kerajaan dan swasta memilih teknologi ini sebagai solusi utama.

Beberapa contoh aplikasi IBS dalam projek perumahan termasuk:

• Rumah Selangorku oleh Gamuda Land yang menggunakan komponen pra-tuang sepenuhnya bagi mempercepatkan tempoh siap pembinaan.
• Program Perumahan Rakyat (PPR) oleh KPKT yang memanfaatkan sistem IBS untuk menjamin konsistensi kualiti dan menjimatkan kos dalam jangka panjang.
• Projek Lembaga Perumahan dan Hartanah Selangor (LPHS) yang menetapkan penggunaan minimum skor IBS tertentu dalam pelaksanaan projek.

Dalam projek-projek ini, penggunaan IBS membantu mengurangkan masa pembinaan hingga 6 bulan berbanding kaedah konvensional, selain mengekalkan kawalan mutu yang lebih ketat.

Ini sekaligus menyumbang kepada penyampaian rumah mampu milik yang lebih cepat dan selamat untuk didiami.

Pembangunan Komersial dan Institusi

IBS juga digunakan secara meluas dalam sektor pembangunan komersial dan institusi, termasuk pusat beli-belah, hospital, sekolah dan bangunan pejabat.

Faktor masa, keperluan struktur yang kompleks, serta tuntutan mutu menjadikan IBS sebagai pilihan yang sesuai dalam memenuhi spesifikasi ketat sektor ini.

Contoh penggunaan IBS dalam projek komersial dan institusi:

• Setia City Mall di Shah Alam menggunakan sistem IBS untuk struktur asas dan dinding, mempercepatkan kerja binaan tanpa menjejaskan estetika bangunan.
• Projek pembinaan bangunan hospital kerajaan di Johor yang menggunakan sistem konkrit pra-tuang bagi memastikan keselamatan dan ketahanan struktur jangka panjang.
• AIMST University di Kedah yang menggunakan sistem kerangka keluli sebagai sebahagian daripada pendekatan IBS dalam pembinaan bangunan fakulti dan perpustakaan.

Aplikasi ini menunjukkan bahawa IBS tidak terhad kepada projek perumahan sahaja, malah sesuai untuk struktur besar yang memerlukan ketepatan teknikal, kecekapan masa dan fleksibiliti dalam reka bentuk.

Kejayaan pelaksanaan ini turut menjadi rujukan penting kepada kontraktor dan pemaju lain untuk mula mengadaptasi teknologi pembinaan berindustri ini dalam pelbagai jenis pembangunan.

Panduan Pelaksanaan IBS

Pelaksanaan IBS dalam projek pembinaan memerlukan perancangan rapi serta pemahaman menyeluruh mengenai proses, komponen dan piawaian teknikal yang terlibat.

Bagi pemaju dan kontraktor yang ingin beralih kepada sistem ini, beberapa langkah strategik serta keperluan dokumentasi rasmi perlu diikuti bagi memastikan pelaksanaan yang berjaya, selamat dan menepati garis panduan industri.

Berikut ialah pelaksanaan IBS:

Langkah Pelaksanaan

Pelaksanaan IBS tidak boleh dilakukan secara tergesa-gesa. Ia memerlukan perancangan menyeluruh bermula dari fasa reka bentuk sehinggalah ke pemasangan akhir di tapak pembinaan. Berikut ialah langkah-langkah utama yang perlu dipertimbangkan oleh pemaju dan kontraktor:

1. Penilaian Kesesuaian Projek
   • Tentukan sama ada projek tersebut sesuai untuk sistem IBS dari segi saiz, skop, dan lokasi.
   • Gunakan skor IBS untuk menilai potensi dan tahap integrasi sistem dalam reka bentuk awal.
2. Pemilihan Sistem IBS yang Sesuai
   • Pilih jenis sistem IBS (pra-tuang, kerangka keluli, acuan kekal) berdasarkan keperluan struktur dan bajet.
   • Pastikan sistem dipadankan dengan keperluan seni bina dan M&E (mekanikal dan elektrikal).
3. Penyediaan Reka Bentuk Teknikal
   • Gunakan teknologi BIM (Building Information Modelling) bagi menghasilkan reka bentuk terperinci dan integrasi semua elemen IBS.
   • Dapatkan input awal daripada pengilang komponen untuk memastikan kebolehbuatan reka bentuk.
4. Kerjasama dengan Pengilang IBS
   • Lantik pembekal komponen IBS yang diiktiraf dan mempunyai sijil IMPACT (IBS Manufacturer and Product Assessment and Certification).
   • Tentukan jadual penghantaran, kapasiti pengeluaran dan spesifikasi pemasangan awal.
5. Pengurusan Logistik dan Tapak Bina
   • Rancang susun atur tapak bina bagi memudahkan penerimaan dan pemasangan komponen IBS.
   • Latih pekerja tapak untuk kerja pemasangan dan pengendalian komponen pra-buat.

Mengikuti langkah-langkah ini dengan teratur bukan sahaja membantu mengelakkan kelewatan dan pembaziran, malah meningkatkan peluang projek disiapkan mengikut masa dan bajet yang ditetapkan.

Pensijilan dan Piawaian

Bagi memastikan IBS dilaksanakan secara profesional dan menepati standard industri, CIDB Malaysia telah menetapkan pelbagai garis panduan serta sistem pensijilan yang wajib dipatuhi oleh pemaju dan pembekal.

Beberapa aspek penting pensijilan dan piawaian termasuk:

• Sistem Skor IBS (IBS Score)
  CIDB mewajibkan penggunaan skor IBS minimum bagi projek tertentu (seperti projek kerajaan) bagi menilai tahap integrasi teknologi dalam reka bentuk dan pembinaan.
• Dokumen Piawaian CIS 24
  Piawaian ini menetapkan garis panduan teknikal bagi pengeluaran, pemasangan, dan pemeriksaan komponen IBS di tapak bina. Ia juga merangkumi keperluan keselamatan dan jaminan kualiti.
• Pensijilan IMPACT
  Sijil ini diwajibkan untuk pengeluar dan pembekal IBS bagi memastikan hanya produk yang memenuhi spesifikasi industri digunakan dalam projek pembinaan.
• Latihan dan Kompetensi
  CIDB juga menyediakan kursus serta sijil kompetensi IBS kepada pekerja dan jurutera yang terlibat secara langsung dalam pelaksanaan projek IBS.

Pemaju yang mematuhi garis panduan ini akan lebih mudah mendapat kelulusan projek, keyakinan pemilik bangunan, serta memenuhi kriteria pembangunan lestari dan pembinaan berkualiti yang ditetapkan oleh pihak berkuasa.

Lanjut Baca: Kos Buat Bumbung Slab Konkrit, Upah dan Bahan

Kesimpulan

Memahami apa itu IBS dalam pembinaan membantu anda menilai kelebihan sistem ini dalam meningkatkan produktiviti, menjimatkan kos dan memastikan mutu kerja yang konsisten.

Dengan pendekatan yang lebih terancang dan sokongan piawaian, IBS menjadi pilihan bijak dalam projek pembangunan masa kini.

Jika anda rasa panduan ini bermanfaat, kongsikan bersama rakan industri atau tinggalkan komen untuk berkongsi pandangan anda tentang pelaksanaan IBS.

Jangan lupa terokai kandungan lain yang membincangkan teknologi pembinaan terkini di laman kulipro.com bagi memperkukuh pengetahuan anda.